پلاستیک درون ما: چگونه میکروپلاستیکها ممکن است بدن و ذهن ما را تغییر شکل دهند؟
به گزارش پایگاه خبری راه نو آنلاین، میکروپلاستیکها تقریبا در همه جا یافت شدهاند: در خون، جفت جنین، ریهها، حتی در مغز انسان. مطالعهای تخمین زد که اندامهای مغزی ما به تنهایی ممکن است حاوی ۵ گرم یا تقریبا یک قاشق چایخوری از این ماده باشند. اگر این درست باشد، پلاستیک فقط دور غذای ما پیچیده نمیشود یا در تار و پود لباسهای ما نیست، بلکه در اعماق وجود ما جای گرفته است.
هر کدام از ما چقدر پلاستیک حمل میکنیم، آیا واقعا مهم است و آیا میتوانیم برای آن چارهای بیندیشیم؟
میکروپلاستیکها از بستهبندیها، لباسها، رنگها، لوازم آرایشی، لاستیکهای خودرو و سایر اقلام جدا میشوند. برخی از آنها به اندازهای کوچک هستند که میتوانند از طریق دیواره ریهها و رودهها به خون و اندامهای داخلی -حتی درون سلولهای ما – نفوذ کنند. آنچه در مرحله بعد اتفاق میافتد هنوز تا حد زیادی ناشناخته است.
دکتر جیم راس، متخصص علوم اعصاب در دانشگاه رود آیلند آمریکا، میگوید: «طراحی آزمایشی قطعی دشوار است، زیرا ما دائم در معرض این ذرات قرار داریم. اما میدانیم که میکروپلاستیکها تقریبا در هر بافتی که بررسی شده است، وجود دارند و مطالعات اخیر نشان میدهد که اکنون پلاستیک بسیار بیشتری نسبت به ۲۰ سال پیش درون ما انباشته میشود!»
راس درباره تأثیر احتمالی میکروپلاستیکها بر مغز پستانداران تحقیقاتی کرده است.
اولین مطالعه او که سال ۲۰۲۳ منتشر شد، سرنخی ارائه داد: موشهایی که آب آغشته به ذرات میکروپلاستیک مینوشیدند، رفتار متفاوتی از خود نشان دادند.
معمولا اگر موشها را در اتاقکی با نور زیاد قرار دهید، آنها با حالت تدافعی به دیوارها پناه میبرند. اما موشهایی که در معرض ذرات پلاستیک قرار گرفتند، بیقرار به فضای باز پناه بردند؛ رفتاری که بیشتر با سن و بیماریهای عصبی مرتبط است.
وقتی موشها کالبدشکافی شدند، در تمام اندامهایشان، از جمله مغز، پلاستیک یافت شد، جایی که پروتئین کلیدی مرتبط با سلامت مغز (GFAP) کاهش یافته بود که منعکسکننده الگویی بود مشابه آنچه در افسردگی و زوال عقل دیده میشود.
مطالعات انسانی نیز به نگرانیها افزوده است. میکروپلاستیکها در مغز بیماران مبتلا به زوال عقل و در پلاکهای شریانی افراد دچار بیماری قلبی شناسایی شدهاند. (پلاک شامل رسوبات چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد در دیوارههای شریانهاست.)
افرادی که پلاکهای مملو از پلاستیک داشتند، تقریباً پنج برابر بیشتر در معرض سکته مغزی، حمله قلبی یا مرگ در عرض سه سال بودند.
با این حال، متخصصان اشاره میکنند که هیچکس واقعا نمیداند سطح «ایمن» میکروپلاستیک دقیقا چه میزان است. این حوزه پژوهشی بسیار نوپاست. پروفسور استفانی رایت، پژوهشگر میکروپلاستیکها در کالج امپریال لندن میگوید: «نتایج آزمایش شما ممکن است نشان دهد که در هر میلیلیتر از خونتان ۴۰ ذره پلاستیکی وجود دارد، اما نمیدانیم این مقدار بیضرر است یا بد، از چه نوع پلاستیکی است، از کجا آمدهاند، چه اثری دارند یا به کجا میروند.»
حتی اگر بتوان ذرات موجود در خون یا سایر بافتها را بهطور دقیق اندازهگیری کرد، مشخص نیست که آیا همه میکروپلاستیکها به یک اندازه خطرناک هستند یا خیر.
دکتر واهیتا عبدالسلام از دانشگاه کوئین مری لندن میگوید: «پلاستیکها انواع مختلفی دارند که احتمالا بر آثار مضر آنها تأثیر میگذارد. همچنین مطالعات روی جوندگان ممکن است به انسانها تعمیم داده نشود، زیرا آنها بسیار کوچکتر هستند. همچنین ذرات پلاستیکی با اندازه یکسان شاید بهطور بسیار متفاوتی جذب و پردازش شوند.»
با وجود این شکافها، بسیاری از محققان بیسروصدا در حال تغییر عادات خود هستند. رایت میگوید: «به حداقل رساندن مواجهه با پلاستیک در کل مفید خواهد بود.»
چگونه کمتر با پلاستیک مواجه شویم؟
اگرچه اجتناب کامل از میکروپلاستیکها غیرممکن است، دانشمندان میگویند راههای عملی برای کاهش مواجهه با آنها وجود دارد.
از آشپزخانه شروع کنید. راس توصیه میکند: «چیزی که قطعاً باید از آن اجتناب کنید، حرارت دادن با پلاستیک است. نوشیدنیها یا غذای داغ را در ظروف پلاستیک نریزید.»
عبدالسلام هم میگوید که دیگر غذا را با ظروف پلاستیکی در مایکروویو قرار نمیدهد: «وقتی پلیمرهای پلاستیکی در معرض گرما یا نور مستقیم خورشید قرار میگیرند، به میکروپلاستیک تبدیل یا تجزیه میشوند.»
راس پیشنهاد میکند که آداب و رسوم روزمره مانند درست کردن یک فنجان چای یا خرد کردن پیاز را بررسی کنید: «چای کیسهای ممکن است مقدار زیادی نانو و میکروپلاستیک آزاد کند. حتی اگر چای کیسهای کاغذی باشد، ممکن است با چسب پلاستیکی بسته شده باشد، بنابراین شاید بهتر است برگ چای را دم کنید. آیا مواد غذایی را روی تخته پلاستیکی برش میدهید؟ این کار ممکن است غذا را نیز آلوده کند.»
از ظروف و وسایل آشپزخانه شیشهای یا استیل ضد زنگ و تختههای برش چوبی استفاده کنید.
راس توصیه میکند که فراتر از آشپزخانه، به رختخواب و محصولات مراقبت شخصی هم فکر کنید. او میگوید: «سعی کنید بیشتر از الیاف طبیعی استفاده کنید، مخصوصا برای چیزهایی که روی آنها میخوابید، مثل ملحفه، پتو و بالش، زیرا ممکن است نانو و میکروپلاستیکها را استنشاق کنید.»
برچسبهای روی محصولات مراقبت شخصی و لوازم آرایشی را بررسی کنید: اگرچه استفاده از ریزدانههای پلاستیکی، مثلا در شویندههای صورت، اکنون ممنوع شده است، اما برخی از لوازم آرایشی و اقلامی مانند لوسیونها، رژ لبها و سایههای چشم ممکن است هنوز حاوی نانو یا میکروپلاستیکهایی با نامهایی مانند پلیاتیلن، پلیپروپیلن، پلیاورتان یا اکریلاتها باشند.
پلاستیکهای معلق در هوا یکی دیگر از نگرانیهاست. اگرچه محیطهای داخلی به دلیل پارچهها و لوازم تولیدشده با مواد مصنوعی عموما سطح بالاتری از این مواد را دارند. پروفسور رایت میگوید: «ساییدگی لاستیک در محیطهای پرترافیک دلیل دیگری برای قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیکهاست. ما با قدم زدن در خیابانهای خلوت، تلاش برای تردد نکردن در مکانهای پرترافیک و بسته نگهداشتن پنجرههای خودرو از مضرات آلودگی هوا جلوگیری میکنیم و این کار از نظر تئوری قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیکها را نیز به حداقل میرساند.»
در نهایت، به ردپای زیستمحیطی (مقدار تاثیری که فعالیتها یا سبک زندگی یک فرد، سازمان یا جامعه بر محیط زیست میگذارد) خود فکر کنید. پلاستیکها در طبیعت به آرامی تجزیه میشوند و میکروپلاستیکهای بیشتری آزاد میکنند. راس معتقد است: «اگر در خانهتان اقلامی مانند ظروف پلاستیکی دارید، آنها را برای نگهداری لوازم خیاطی و سایر مواد غیرخوراکی دوباره استفاده کنید، چون اگر به چرخه بازیافت سپرده شوند، ممکن است واقعا بازیافت نشوند و در نتیجه فقط به مشکلی بزرگتر دامن بزنید.»
مترجم: فرشته کیانی
منبع: گاردین
ارسال دیدگاه